วัดถ้ำวังผาพญานาคราช ตั้งอยู่ที่ตำบลห้วยไผ่ อำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี (ก่อนถึงผาแต้มประมาณ 6 กิโลเมตร) เป็นแหล่งท่องเที่ยวและทำบุญแห่งใหม่ที่เพิ่งเป็นที่รู้จักได้ไม่นาน แต่ชื่อเสียงของวัดแห่งนี้ก็ดังไกลไปทั่วทุกภาค โดยเฉพาะผู้ที่นับถือพญานาคราชต้องรู้จักและมาเยือนสถานปฏิบัติธรรมแห่งนี้ ความเป็นมาจากปากต่อปาก ชาวบ้านในพื้นที่เชื่อกันว่าวัดแห่งนี้แต่ก่อนเป็นถ้ำของพญานาคราช ซึ่งถูกหินถล่มทับปากถ้ำ ด้วยภูมิศาสตร์ของพื้นที่ที่เป็นลำธารและมีบริเวณที่เป็นแอ่งน้ำขนาดใหญ่มองดูคล้ายกับที่อยู่หรือวังของพญานาคราช การเดินทางจากตัวอำเภอโขงเจียม มุ่งหน้าทางทิศตะวันตก 3.6 กิโลเมตร เลี้ยวซ้าย เข้าสู่ถนนหมายเลข 2112 ตรงไป 6.2 กิโลเมตร แล้วเลี้ยวซ้ายเข้าไปยังบ้านห้วยหมาก ตำบลห้วยไผ่ ขับไปตามป้ายบอกทาง อาจสลับซับซ้อนบ้างมีชาวบ้านให้ถามตลอดทางหลวงปู่เพิ่มพันธ์ อนันโท (2565) “สะพานข้ามบ้านห้วยหมากเป็นเส้นทางเชื่อมลงไปแม่น้ำโขง แม่น้ำโขงห่างจากวัดประมาณ 200 เมตร”
น้ำในลำห้วยที่ไหลตลอดทั้งปี
การก่อเกิดของวัดถ้ำวังผาพญานาคราช เกิดขึ้นจากแรงศรัทธาของชาวบ้านและพระสงฆ์ที่เข้ามาปฏิบัติธรรม การส่งเสริมต่างๆ เกิดขึ้นจากแรงศรัทธาของชาวบ้านที่อาศัยอยู่บริเวณนี้ ขณะที่การเข้ามาของนักท่องเที่ยวทำให้ชาวบ้านมีรายได้จากการจำหน่ายสินค้าต่างๆ เช่น เครื่องเซ่นไหว้พญานาค ดอกไม้ ธูป เทียน สังฆทาน ของที่ระรึก ล๊อตเตอรี่ และปฐวีมณีนาคราช เป็นต้น ขณะที่ผู้ที่มาได้รับพร ความหวัง และกำลังใจกลับไป โดยพบว่า คนที่เดินทางมาที่วัดแห่งนี้มาจากทั่วทุกภูมิภาค การนั่งสังเกตการณ์แบบไม่มีส่วนร่วมพบว่า มีคนขอเข้าไหว้หลวงปู่ 5 กลุ่ม กลุ่มละประมาณ 2-5 คน 1 กลุ่มมาจากจังหวัดระยอง 2 กลุ่มมาจากกรุงเทพ 1 กลุ่ม อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี และ 1 กลุ่มมาจากอำเภอบุณฑริก จังหวัดอุบลราชธานี
แผงลอตเตอรี่และจุดวางจำหน่ายเครื่องเซ่นไหว้พญานาคราช
ก้อนหินที่เรียกว่า ‘ปฐวีมณีนาคราช’
“พญามุจลินท์นาคราช” เจ้าวังผาพญานาคราช
คนในพื้นที่เล่าต่อกันมาหลายรุ่นกว่าร้อยปีว่าบริเวณห้วยหมากมีถ้ำพญานาค เมื่อถึงฤดูฝนพบว่าน้ำจะไหลเข้าไปและไหนย้อนขึ้นไปหาต้นน้ำและลำห้วย