พญาศรีภุชงค์มุกดานาคราช ลำตัวสีขาวหมอก สง่างาม โดดเด่น ดูอบอุ่น มีอุปนิสัย ตรงไปตรงมา ดูภายนอกมองว่าดุร้าย แท้จริงแล้วใจดีชื่อองค์พญานาคซึ่งหมาย พญานาคผู้นำความเป็นสิริมงคลและความรุ่งโรจน์มาสู่จังหวัดมุกดาหาร ผู้ใดที่มากราบไหว้สักการะและได้ลอดท้องพญานาคจะมีความสุขสมหวัง ดังคำอธิษฐาน พญาศรีภุชงค์มุกดานาคราช เมื่อมาที่นี่จะเห็นพญานาคหินอ่อนสีขาวองค์ใหญ่ นั่นคือ พญาศรีภุชงค์มุกดานาคราช เป็นชื่อที่พระราชรัตนโมลี เจ้าคณะจังหวัดมุกดาหาร วัดศรีบุญเรืองอำเภอเมืองมุกดาหาร เป็นผู้ตั้ง ซึ่งสอดคล้องกับชื่อจังหวัดมุกดาหาร มีความหมายเป็นมณีที่มีสีขาวขุ่นหมอกมัว พิธีบวงสรวงและตั้งองค์กฐินพญาศรีภุชงค์มุกดานาคราช มหัศจรรย์ (พญานาคดิน) มหัศจรรย์มุกดาหาร 3 พิภพ Miracle Mukdahan จัดขึ้นเพื่อย้อนตำนานพญานาคราชกลุ่มชาติพันธุ์ลุ่มน้ำโขงจังหวัดมุกดาหาร พัฒนาการท่องเที่ยวเมือง 3 ธรรม (ธรรมะ ธรรมชาติ และวัฒนธรรม) ในวิถีชีวิตลุ่มน้ำโขง ผลักดันให้เป็นประเพณีประจำปีของจังหวัด ซึ่งจะประกอบด้วยพิธีบวงสรวงพญานาคดินคือพญาศรีภุชงค์มุกดานาคราชที่แก่งกะเบา อำเภอหว้านใหญ่ พญานาคน้ำคือพญาอนันตนาคราชอยู่ที่สะพานมิตรภาพไทย-ลาว แห่งที่ 2 มุกดาหาร-สะวันนะเขต และพญานาคฟ้าคือพญาศรีมุกดามหามุนีนีลปาลนาคราชอยู่ที่วัดรอยพระพุทธบาทภูมโนรมย์ อำเภอเมืองมุกดาหาร
ดินแดนแห่งนาคาผู้ยิ่งใหญ่พ่อปู่พญาศรีภุชงค์มุกดานาคราช การขอพรพญานาคขึ้นอยู่กับความเชื่อ เพราะพญานาคยกพระพุทธเจ้าเป็นที่เคารพ การขอพญานาคอาจทำให้พรสำเร็จได้โดยเร็ว รวมทั้งการเดินทางและการลอดใต้ท้องพ่อปู่พญาศรีภุชงค์มุกดานาคราชจะทำให้ประสบผลสำเร็จ เนื่องจากชาวบ้านบริเวณนี้เชื่อว่าพื้นที่แก่งกะเบามีความศักดิ์สิทธิ์ ทุกปีจะมีพิธีกรรมไหว้ปู่พญานาคบริเวณริมฝั่งแม่น้ำโขง ชาวบ้านเชื่อว่าพญานาคกับแม่น้ำโขงเป็นสิ่งคู่กันและยังคงบอกเล่าผ่านรุ่นสู่รุ่น ดังนั้น ชาวบ้านจึงเชื่อว่าเกาะแก่งหินบริเวณนี้เป็น “วังพญานาค” จึงเกิดเป็นประเพณีความเชื่อของผู้คนริมฝั่งแม่น้ำโขง “แม่น้ำแห่งความเชื่อ
พญาศรีภุชงค์มุกดานาคราช
“พ่อปู่พญาศรีภุชงค์มุกดานาคราช” มีความหมายเป็นอัญมณีสีขาวขุ่นที่รุ่งเรืองและรุ่งโรจน์ เป็นพญานาคประจำประศิวะ รูปปั้นเป็นหินอ่อนสีขาวองค์ใหญ่ได้รับการยกย่องให้เป็นพญานาคปฐพีพิภพ ที่มีรูปร่างสีขาวสง่างามตั้งอยู่ใกล้กับแก่งกะเบา แหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งของจังหวัดมุกดาหาร การลงพื้นที่ภาคสนามพบว่า เครื่องเซ่นไหว้พญาศรีภุชงค์มุกดานาคราชประกอบด้วย ดอกดาวเรือง บ่วงนาคบาศ ดอกไม้ ผลไม้ กล้วย น้ำแดง ธูป เทียน น้ำเปล่า เงิน และพานบูชา ฯลฯ กับความเชื่อ “อุดมสมบูรณ์ มั่นคง มั่งคั่ง” ผู้ใดที่ได้มาลอดท้องจะมีความสุขสมหวังดังอธิฐาน เช่น ความสำเร็จ ความร่ำรวย สุขภาพ ฯลฯ
เครื่องเซ่นไหว้พญาศรีภุชงค์มุกดานาคราช
พญาศรีภุชงค์มุกดานาคราช ถูกปั้นอย่างสง่างาม และมีคาถาบูชา คือ “นะโมตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุท ธัสสะ (3จบ) วิรูปักเขหิ เม เมตตัง เมตตัง เอราปะเถหิ เม ฉัพยาปุตเตหิ เม เมตตัง เมตตัง กัณหาโคตะมะเกหิจะ วันทามิ พุทธัง ธัมมัง สรณัง คัจฉามิหัง อภิปูชยามิ เอตะนะ สัจจะ วัทชนะ โสตถิเม โหนตุ สัพทา”
คาถาบูชาพญาศรีภุชงค์มุกดานาคราช